Ảnh hưởng đến nhân sinh

Tại Việt Nam, Nho giáo đã bản địa hoá nên thành nền Việt nho, cung cấp các giá trị làm nền tảng cho nền văn hoá Việt Nam để tạo nên một truyền thống tốt đẹp về tư tưởng, đạo đức và nếp sống. Đó là ý thức trách nhiệm, nghĩa vụ và tình cảm đạo đức của mỗi người đối với cộng đồng; là sự hiếu học, coi trọng nhân tài, coi trọng người có học vấn và tôn sư trọng đạo; là sự tích cực nhập thế, tích cực dấn thân vào các hoạt động xã hội; là việc coi trọng gia đình, trọng tình nghĩa.[1] Câu châm ngôn "Tiên Học Lễ, Hậu Học Văn" phổ biến ở các trường học tại Việt Nam hiện nay chính là quan niệm giáo dục.

Ảnh hưởng đến văn học

Nho giáo được xem là có sức lan tỏa và ảnh hưởng đến Văn học Việt Nam, điển hình như hai bản tuyên ngôn độc lập như "Nam Quốc Sơn Hà" của Lý Thường Kiệt và "Bình Ngô Đại Cáo" của Nguyễn Trãi đề cao tính dân tộc, nguyện vọng dành độc lập của Nhân dân Việt Nam, trong đó ở tác phẩm "Nam Quốc Sơn Hà" có kể đến câu: "Sông núi nước Nam, vua Nam ở, rành rành định phận tại sách Trời" đã nhắc đến nước Nam đã có chủ quyền và luôn chống lại sự uy hiếp từ phía phương Bắc, chủ quyền đó đã được Trời cao công nhận và do đó xâm chiếm nước Nam là hành động chống lại mệnh Trời. Ý tưởng này chịu ảnh hưởng từ tư tưởng mệnh trời của Hán Nho.[2]

Sự suy yếu của Việt Nho

Ngày nay Việt nho ít được xem trọng kèm những khía cạnh suồng sã trong văn hóa phương tây ảnh hưởng đang làm đạo đức một bộ phận giới trẻ xuống cấp. Ngày càng xuất hiện nhiều những trào lưu thác loạn lan truyền khắp mạng các mạng xã hội, những vụ án trái luân thường nhan nhản khắp các mặt báo con giết cha, trò đánh thầy, giáo viên quan hệ bất chính với học trò,... đây là một hồi chuông cảnh báo cho sự băng hoại đạo đức trong thời kỳ Việt Nho suy yếu. Giải pháp có thể là phục hưng Nho giáo lấy những khía cạnh tích cực đem vào giáo dục. Tinh giản, lược bõ những điều câu nệ rườm rà, bó buộc không phù hợp với bối cảnh hiện đại từ đó có thể vừa cải thiện, duy trì luân lý đạo đức gia đình, xã hội vừa có thể hội nhập và phát triển cùng thế giới.